Okres ochronny dla osób będących przed emeryturą od 1 czerwca 2004 r. wynosi 4 lata. Powołany przepis w obecnym brzmieniu dotyczy przede wszystkim pracowników na 4 lata przed osiągnięciem wieku emerytalnego. Wiek ten wynosi dla kobiet 60 lat i 65 dla mężczyzna, zatem ochronie podlegają kobiety w wieku 56-60 lat oraz mężczyźni w wieku 61-65 lat.
Ochrona przedemerytalna wynika z art.39 Kodeksu pracy. Prawo pracy i orzecznictwo sądów precyzuje tę zasadę w stosunku do różnego rodzaju umów oraz wypowiedzeń zmieniających warunki pracy i płacy. Od tych reguł istnieją jednak wyjątki, które umożliwiają zakończenie stosunku pracy z pracownikiem w wieku przedemerytalnym :
1. Renta – ochrona nie obowiązuje, jeśli pracownik uzyskał prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy. Nie można jednak zwolnić pracownika, który uzyskał samo orzeczenie o niezdolności do pracy. Sąd Najwyższy w wyroku z 18 stycznia 2012 roku stwierdził, że ochronę emerytalną znosi dopiero decyzja ZUS w sprawie przyznania prawa do świadczenia. Zasada ta nie dotyczy pracowników, którzy są częściowo niezdolni do pracy. Pobieranie przez nich okresowej renty z tego tytuły nie znosi ochrony przedemerytalnej.
2. Likwidacja – ochrona nie obowiązuje również w przypadku ogłoszenia upadłości lub likwidacji zakładu pracy. Przepis nie ma zastosowania w przypadku ogłoszenia upadłości z możliwością zawarcia układu – uchwała Sądu Najwyższego z 16 marca 2010 roku.
3. Dyscyplinarka – Art 39 K.p. nie ma zastosowania, jeśli zaistnieją podstawy do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika. Chodzi tutaj utratę uprawnień koniecznych do pracy na danym stanowisku, ciężkie naruszenie obowiązków pracowniczych lub popełnienie przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnienie.
4. Bez wypowiedzenia – ochrona przed wypowiedzeniem nie ma zastosowania również wtedy, gdy umowę o pracę można rozwiązań bez niego. Taka sytuacja ma miejsce, jeżeli niezdolność pracownika do pracy wskutek choroby trwa dłużej niż 3 miesiące – gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 6 miesięcy lub dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące – gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej 6 miesięcy lub jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy albo chorobą zawodową.
Pracodawca może rozwiązań umowę o pracę bez wypowiedzenia, gdy usprawiedliwiona nieobecność pracownika z przyczyn innych niż choroba trwa dłużej niż jeden miesiąc.
5. Porozumienie – pracownik w wieku przedemerytalnym i pracodawca mogą rozwiązać umowę o pracę za porozumieniem stron.
Ochrona przedemerytalna obowiązuje w przypadku wszystkich umów, które mogą być wypowiedziane. Ochroną są więc również objęci pracownicy zatrudnieni na innych umowach okresowych (np. umowach na okres próbny, umowach na zastępstwo, jak i umowach na czas określony, które w swojej treści dopuszczają możliwość ich wcześniejszego rozwiązania za dwutygodniowym wypowiedzeniem). Przewidziany w art. 39 Kodeksu pracy zakaz wcześniejszego wypowiedzenia umowy o pracę nie dotyczy umowy o pracę zawartej na czas określony, która uległaby rozwiązaniu z upływem okresu jej trwania przed osiągnięciem przez pracownika wieku emerytalnego umożliwiającego mu uzyskanie prawa do emerytury – wyrok SN z dnia 27 lipca 2011 r.
Zakaz obejmuje również wypowiedzenie zmieniające warunki pracy i płacy. Istnieją jednak wyjątki od tej zasady. Obejmują one sytuacje, gdy takie wypowiedzenie stało się konieczne ze względu na wprowadzenie nowych zasad wynagradzania dotyczącego ogółu pracowników zatrudnionych w firmie (grupie, do której należy pracownik) lub stwierdzoną orzeczeniem lekarskim utratę zdolności do wykonywania dotychczasowej pracy (albo niezawinioną przez pracownika utratę uprawnień koniecznych do jej wykonywania).
W porządku prawnym przewidziana jest jeszcze jedna możliwość wręczenia pracownikowi objętemu ochroną przedemerytalną wypowiedzenia zmieniającego. Chodzi o sytuację, w której z przyczyn niedotyczących podwładnych nie jest możliwe ich zatrudnianie na dotychczasowym stanowisku. Gdy skutkuje to obniżeniem wynagrodzenia, pracownikowi przysługuje dodatek wyrównawczy. Przepis ten dotyczy jedynie firm zatrudniających co najmniej 20 osób – ustawa z 13 marca 2003 roku o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników.
Pamiętaj!
Ochronie przed wypowiedzeniem umowy o pracę podlegają kobiety w wieku 56-60 lat oraz mężczyźni w wieku 61-65 lat. zatem pracownikowi w okresie „ochronnym” nie można wypowiedzieć umowy o pracę nawet w trakcie zwolnień grupowych, można mu jedynie wręczyć tzw. wypowiedzenie zmieniające, czyli zaproponować zmianę stanowiska i/lub zmniejszenie wynagrodzenia, ale nie mogą to być zmiany na niekorzyść pracownika.
Zapraszamy do skorzystania z naszych usług
Kancelaria Prawna Omega
ul. Traugutta 2, Ostrowiec Świętokrzyski www.prawnikostrowiec.pl
Redakcja nie odpowiada za treść zamieszczanych ogłoszeń.
Fot. Kancelarie Prawne Omega
